Merkez Bankası, yasa gereği yılın ilk 3 ayında genel kurulunu yapması gerekiyor. Ancak banka genel kurulunu bu tarihte yapmayacak. MB 28 Mart Perşembe günü saat 14.00’te olağanüstü toplanıp genel kurulun Nisan ayında bir tarihte yapılması yönünde karar alacak. Seçimlerden hemen 3 gün öncesine denk gelen bu toplantıda Merkez’in devasa zararı ise kamuoyuna açıklanmayacak.
Kur Korumalı Mevduat’ı (KKM) ‘asrın buluşu’ olarak tanımlayan ve heteredoks, ortodoks, epistemolojik kopuş sözleriyle bilinen Eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin uyguladığı para politikasının faturası ağır oldu. Bakan Mehmet Şimşek’in göreve gelir gelmesiyle bütçe açığını düşük göstermek için Merkez Bankası’na (MB) devredilen KKM, tüm hesapları altüst etti. Yıllarca Hazine’ye ciddi tutarda kaynak aktaran ve vergi rekortmeni olan Merkez Bankası karlılığı 2023 hesap dönemi için son buldu. İhtiyat akçesini tüketen iktidarın Merkez’e para vermesi gerekiyor. Uzmanlara göre bankanın 2023’te 900 milyar TL’nin üzerinde zarar açıklayacak olmasını yanlış politikaların uygulanmasına bağlıyor.
Yıllarca bütçeye kaynak sağlayan Merkez Bankası’nın bu yıl büyük bölümü KKM’den olmak üzere yaklaşık 900 milyar lira zarar etmesi bekleniyor. İktidar Merkez Bankası’nın kötü günlerde kullanılmak üzere biriktirdiği ihtiyat akçesini bütçe yoluyla bol keseden harcadığı için zararın normalde Hazine borçlanmasıyla karşılanması gerekiyor. Ancak borçlanma yerine zararın gelecek yıllardaki kârlardan finanse edilebileceği belirtildi.
Ekonomi’nin görüştüğü kaynaklar, 2023’te Kur Korumalı Mevduat yükünün Merkez Bankasına verilmesi ile forward döviz işlemlerinden kaynaklı Bankanın ciddi zarar ettiğini belirttiler. Bankanın bu zararının 2024’te nasıl yönetileceğine ilişkin nisan ayında yapılacak olağan Genel Kurul’da bilgi verilmesi bekleniyor. Zararın bilançoda taşınarak yönetilmesi, birkaç yıl boyunca elde edilecek karlardan karşılanmasının mümkün olduğu, Bankanın geçmiş yıllarda Hazine’ye aktardığı yüksek tutarlı karların birkaç yıl boyunca görülemeyeceği anlamına geldiği belirtiliyor. Diğer yandan henüz realize olmamakla birlikte yine 800 milyar TL’nin üzerinde kur farkı riski de bilançoda bulunuyor. Bu kur farkı riskinin 2024 içinde karşılanması mümkün olarak görülüyor.
“Birkaç yıl zarar taşınabilir”
Uzmanlar geçmişte Merkez Bankasının zarar açıkladığını, bu dönemlerde zararın karşılanması için Hazine’den borçlanma kağıtları alındığını vurguladılar. Yöntem olarak bu yol bulunsa da bir başka yöntemin Merkez Bankasının zararı bilançosunda taşıması ve yıllara yayarak ödemesi olabileceğini kaydettiler. Bu durumda normal şartlarda hem 2023 karından, hem de zararın taşınacağı gelecek birkaç yılda Hazine’ye herhangi bir kar aktarımı olmayacak. Ancak “şartların zorlanarak” Bankanın kar-zarar hesabında zarar göstermesine rağmen yıl faaliyetlerinden bir aktarım yoluna gidilmesi yoluna da gidilebileceği; bu yolun teknik olarak mümkün olmakla birlikte ekonomi yönetimi açısından güven sarsıcı olabileceği vurgulandı. Merkez Bankası’nın olağanüstü genel kurulu, Genel Kurul toplantısının Nisan ayı içinde yapılabilmesine yönelik esas sözleşme değişikliği için toplanacak. Bu toplantıda 2023 yılı bilançosunun açıklanmayacağı kaydedildi. Ancak hissedarların talepleriyle konunun gündeme geleceği tahmin ediliyor. Banka verileri 900 milyar TL’nin üzerinde bir zarar oluşabileceği, değerleme hesabından da 800 milyar TL’lik bir negatif görünümün olacağı vurgulanıyor. Değerleme hesabı TL’nin değerine bağlı olarak yıl içinde negatif ya da pozitif olabiliyor.
2018 öncesine dönülecek
Merkez Bankası 2023 yılı dönemine ilişkin Genel Kurul duyurusunu yayımladı. Esas sözleşmeye göre Merkez Bankasının genel kurulunu yılın ilk üç ayı içinde yapması gerekiyor. Süre henüz dolmamasına rağmen 28 Mart günü saat 14.00 için olağanüstü genel kurul çağrısı yapıldı. Genel Kurulda esas sözleşmenin genel kurul toplantı dönemine ilişkin değişiklik maddesi de konuldu. Gündemde yer alan değişiklik önerisine göre Genel Kurul, yerel seçimlerin ardından Nisan ayı içinde toplanacak. 2018 öncesinde de Merkez Bankası genel kurulu Nisan ayında yapılıyordu. 2018’deki değişiklikle “yılın ilk üç ayında” yapılması şeklinde bir düzenleme yapılmıştı.