İktisatçı Mahfi Eğilmez, Türkiye’nin Dünya Bankası’ndan alacağı ilave 18 milyar dolarlık finansmana ilişkin merak edilen soruları yanıtladı. Eğilmez, Dünya Bankası’ndan alınacak ek desteğin IMF destekleri ile arasındaki farkları açıkladı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Dünya Bankası ile yürütülen çalışmalara değinirken, kısa süre önce üç ayrı proje için 1,5 milyar dolarlık finansman temin edildiğini anımsattı. Anadolu Ajansı’na konuşan Şimşek, 2024-2028 mali yıllarını kapsayan işbirliği sürecinden bahsederek şu bilgiyi verdi:
“Dünya Bankası’nın ilk üç yıl içinde ülkemize ilave 18 milyar dolarlık finansman sağlayacağı Ülke İşbirliği Çerçevesi (Country Partnership Framework-CPF) Programı, Bankanın İcra Direktörleri Kurulunda görüşülerek yürürlüğe girdi.
İktisatçı Mahfi Eğilmez ise Bakan Şimşek’in açıklamasının ardından gelen soruları yanıtladı.
Mahfi Eğilmez, gelen soruların çoğunun son dönemde projelere karşı duyulan kuşkuları yansıttığını, bazılarının ise Dünya Bankası finansmanının IMF destekleri ile arasındaki farklar üzerinde yoğunlaştığını ifade etti.
Eğilmez’in Türkiye’nin merak ettiği sorulara yanıtları şöyle:
Dünya Bankası’ndan (DB) alınacağı açıklanan ek 18 milyar dolarlık ek destek için pek çok soru geliyor. Soruların çoğu insanların son dönemde projelere karşı duyduğu kuşkuları yansıtırken bazıları da IMF destekleriyle olan farkları üzerine yoğunlaşıyor. Kısaca açıklamaya çalışayım.
DB, yatırım projelerine kredi verir. IMF ise genel borç verir. Yani DB mesela bir liman yapılacaksa bunu finanse eder. Bunu yaparken de kendi ihale yöntemlerinin uygulanmasını ve belirli bir yerli malı oranı dışında dünyadan alışveriş yapılmasını şart koşar. IMF ise ödemeler dengesi finansmanı için borç verdiğinden koyduğu koşulların (mesela bütçe açığının belirli bir orana düşürülmesi gibi) yerine getirilip getirilmediğine bakar.
DB kredilerinin kullanma yeri ilgili projedir, IMF borcunu istediğiniz yerde kullanabilirsiniz. Dolayısıyla DB’den para geliyor bunu istediğimiz yere harcayabiliriz gibi bir çıkarım doğru değildir.
DB, yapılan harcamaların projeyle ilgili olup olmadığını ve kendi şartnamelerine uygun olup olmadığını denetler ve kredi dilimini ondan sonra serbest bırakır. IMF ise sadece koyduğu koşulların (performans kriterleri) yerine getirilip getirilmediğine bakar ondan sonra borcun ilgili dilimini serbest bırakır.
Her iki kurumun da sağladığı desteğin maliyeti (faizi) piyasaya göre düşüktür. IMF borçlarında miktar arttıkça maliyet de artar. Buna karşılık, bir ülke zaten o artan miktarlarda borcu piyasadan ya alamaz ya da astronomik faizler ödemek zorunda kalır.
DB, kredilerinin geri ödenme süresi uzun (ortalama 10 – 15 yıl) IMF’ninki orta vadelidir (borcun son kullanılış tarihinden itibaren ortalama 3 – 5 yıl.)
DB, yalnızca kamu kesimi projelerine kredi verir, özel kesim projelerine kredi vermez. Özel kesim projelerine krediyi DB şemsiyesi altında görev yapan IFC (Uluslararası Finans Kurum) verir.