Milyonlarca çalışan ve emekli açlık sırının altında yaşam mücadelesi verirken, Temmuz ayı ile birlikte toplumsal yaşamı doğrudan ilgilendiren ürün ve hizmetlere art arda zam gelmeye başladı. İlk zam 1 Temmuz itibariyle yüzde 38 oranıyla elektriğe geldi. 6 aylık enflasyon verisinin açıklanmasıyla Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranları da arttı. Gelecek yeni zamlar kapıda sıralanmış beklerken asgari ücretli çalışan ve açlık sınırı altında maaş alan emeklinin geçim derdi, günden güne kat be kat artıyor. Peş peşe gelen zamların altında ezilen vatandaş, bir çıkar yol arıyor. Tek çare olan ara zam, tüm ısrarlara rağmen yapılmadı. “Geçinemiyoruz” diyen vatandaşın ara zam beklentisi sürüyor.
Türkiye’de ardı arkası kesilmeyen zamlara ne yazık ki bir türlü dar gelirlinin maaşı eklenemiyor. Asgari ücretle geçinmeye çalışan, emekli maaşıyla yaşama uğraşı veren vatandaşlar, açlık sınırının altında kalan maaşı ile gıdadan, barınmaya en temel ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyor. Ülkenin Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise net 17 bin 2 lira 12 kuruş olan asgari ücretin düşük olmadığını savunuyor. Elektrik, akaryakıt, kiralar derken ardı arkası kesilmeyen zamlar, dar gelirliyi kara kara düşündürüyor.
TÜİK ve ENAG enflasyonu
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Haziran ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) geçen yılın aynı ayına göre yüzde 71,60 arttı. Enflasyon aylık bazda ise yüzde 1,64 seviyesinde hesaplandı. Ekonomistler aylık enflasyon verisinin beklentilerin altında kaldığına işaret etti.
Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) Haziran ayında enflasyonun aylık yüzde 4,27 arttığını hesapladı. ENAG’a göre TÜFE’nin son 12 aylık artışı yüzde 113,08 seviyesinde gerçekleşti. Toplumun büyük bir kısmının geçim sıkıntısı yaşadığı gerçek. Enflasyonun düşmediği de bir gerçek. TÜİK’in baskılanmış verileriyle sadece geçen aylara göre artış hızı yavaşladı. TÜİK verilerinin açıklanmasının ardından sosyal medya sitesi X üzerinden açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Dezenflasyon süreci başladı” dedi.
Temmuzun ilk zammı, yüzde 38 oranıyla elektriğe geldi. TÜİK’in Haziran ayı enflasyon verilerini açıklamasıyla sigara ve akaryakıttan alınan ÖTV’de artmış oldu. Sigaradan alınan ÖTV miktarı 6 aylık YİÜFE olan 19.49 oranında otomatik artırıldı. Bu artışla 70 liralık sigaraların fiyatı paket başına 5 TL civarında zamlanacak. Akaryakıt fiyatlarına da 2 lira ÖTV zammı geldi. 1 litre rakı 1200 liraya yaklaştı. 25 Haziran’da litre fiyatı benzinde 2 lira, motorinde 1 lira 70 kuruş zamlanmıştı. Son olarak LPG’ye (Otogaz) de 1 lira 76 kuruş zam gelmişti. Uzmanlara göre sadece elektriğe gelen bu zam temmuz enflasyonuna yüzde 1’in üzerinde etki edecek. Bu da emekli dul ve yetimlerin zam aldığı ayda bile maaşlarının yüzde 1 oranında erimesi anlamına geliyor.
Emeklilerin hayalleri suya düştü
TÜİK’in enflasyon verisiyle birlikte milyonlarca memur ve emeklinin zam farkı netleşti. TÜİK’e göre altı aylı TÜFE yüzde 24,73 oldu. ENAG’ın hesaplamasına göre ise altı aylık TÜFE’yi yüzde 41,16 oldu. Ücretler TÜİK verisine göre artırılacak. Buna göre, SSK ve Bağ kur emeklileri yüzde 24,73 oranında; memur ve memur emeklileri ise yüzde 19,31 oranında maaş farkı alacak. TÜİK’in enflasyon verisini baskıladığı ve gerçeği yansıtmadığı iddialarını uzmanlar sık sık dile getiriyor.
Ekonomistlerin açıklamalarına göre, bu zam kök aylıklara uygulanacak. Hesaplamalara göre, kök aylığı 8 bin liranın altında olan işçi ve Bağ-Kur emeklisi milyonlarca emekli yüzde zam almamış olacak. Örneğin kök aylığı 8 bin TL olan bir emekli yüzde 24.73 oranında zam alınca aylığı yaklaşık 10 bin TL olacak. Zaten aylığı 10 bin TL olduğu için yüzde 0 zam almış olacak. Kök aylıkları 10 bin TL’nin altında olan 4 milyona yakın emekli bulunuyor.
Kira artış oranı yüzde 65,07
Temmuz ayı kira artış oranı TÜFE’nin 12 aylık ortalaması baz alınarak belirlendi. Son 2 yıldır devam eden yüzde 25 kira zammı sınırlamasının sona ermesi nedeniyle, temmuz ayında yapılacak artış oranı TÜFE üzerinden olacak. Buna göre; Temmuz ayı kira artış oranı, 12 aylık TÜFE verisinin yüzde 65,07 olmasının ardından yüzde 65,07 olarak uygulanacak.
Benzin, motorin, otogaz, sigara ve alkole peş peşe zam geleceği de belirtildi. Zamlarda etkili olan 6 aylık ÜFE’nin yüzde 19,49 olmasıyla ÖTV maktu tutarlarına yaklaşık yüzde 19.49 zam yapılması bekleniyor.
Açlık sınırı 19 bin
Türk-İş’in, 2024 Haziran ayı verilere göre haziranda açlık sınırı 18 bin 978 lira 77 kuruş olarak açıklanırken, yoksulluk sınırı 61 bin 820 lira 10 kuruşa yükseldi. Verilere göre Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı olan açlık sınırı, 18 bin 978 lira 77 kuruşa yükseldi. Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise olan yoksulluk sınırıysa 61 bin 820 lira 10 kuruşa yükseldi. Verilere göre, mutfak enflasyonu aylık yüzde 0,05 on iki aylık yüzde 82,96 yıllık ortalama yüzde 82,02 olarak hesaplandı.