Meclis genel kurulunda kabul edildikten ve Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra yürürlüğü girecek. Uzmanların yaptığı hesaplamalara göre, 53 maddelik teklifin mevcut haliyle kanunlaşması halinde Maliye’nin beklediği yıllık gelir artışı 150,2 milyar lira düzeyinde. Yasa teklifinde, yüksek gelir sahiplerine yönelik ilave vergilendirme yapılmasıyla ilgili kamuoyundaki “vergi adaleti” beklentisine karşılık “asgari kurumlar vergisi” gibi düzenlemeler öngörülüyor. Teklifte, doktorlar, diş hekimleri, avukatlar gibi serbest meslek sahipleriyle ilgili gelir denetimini sıklaştırma ve vergi kaçağı varsa cezalandırma hükmü yer alıyor.
AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, Meclis’e sunulan “Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile ilgili açıklamalarda bulundu. Güler, vergi adaletini güçlendirmek amacıyla doğrudan vergi kalemlerinde artışlar yapılacağını belirterek, bazı vergi istisnalarını kaldırdıklarını ve kayıtdışı kazanç/gelirle mücadele amaçlı vergi düzenlemeleri getirdiklerini söyledi.
Teklifte vergide adaleti ve etkinliği arttırmak amacıyla şirketlere yönelik düzenlemeler olduğunu kaydeden Güler, çokuluslu şirketler için küresel asgari kurumlar vergisi ve diğer şirketler için yerel asgari kurumlar vergisi öngörüldüğünü açıkladı.
Güler, çokuluslu şirketler açısından “küresel asgari kurumlar vergisi” düzenlemesiyle kazançlarından yüzde 15’ini Türkiye’de vergi olarak ödemelerini hedeflediklerini aktardı. Bununla ilgili Güler, “Türkiye’de de elbette çokuluslu şirketlerimiz vergiler ödüyorlar. Eğer bu vergi yüzde 15’in altında kalırsa yüzde 15’e tamamlanması noktasında bir uygulama getiriyoruz. Yurtiçi şirketlerimiz içinse tabi oldukları birçok istisna, teşvik ve muafiyetleri var. Bunlardan yararlandıktan sonra yurtiçi şirketlerimizce de yüzde 10 vergi ödenmesi düzenlemesini getiriyoruz” dedi.
Türkiye’de yap-işlet-devret modeli ile Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri kapsamındaki kazançlardan da yüzde 30 kurumlar vergisi alınacağını açıklayan Güler, serbest bölgelerdeki işletmelere sağlanan vergi dışı kazanca sınırlama getirileceğini anlattı.
Yat sahiplerine KDV muafiyeti kalkıyor
Teklif, deniz taşıtlarına yat limanlarında sunulan hizmetlerden Katma Değer Vergisi (KDV) alınmaması uygulamasını da sona erdiriyor. Yat limanlarındaki hizmetlere ilişkin KDV istisnası, yat sahipleri yararına olması nedeniyle kamuoyunda zengin kesime vergi muafiyeti olarak eleştiriliyordu.
Bu teklifle “vergi adaleti” kapsamında artık yat gibi deniz taşıtlarıyla ilgili hizmetlerde KDV uygulanacak. Buna göre, ticari olmayan gezi, eğlence, spor gibi faaliyetlerde kullanılan deniz taşıma araçlarına yat limanlarında verilen kiralama, bakım gibi hizmetlerde KDV istisnasını kaldırılıyor. Teklifte KDV muafiyeti ve iadeleriyle ilgili “zamanaşımı” ortadan kalkıyor. Ancak deniz ve hava taşımacılığı da dahil şirketlere KDV ödemelerini “gider” olarak gösterme hakkı tanınıyor.
Serbest meslek sahipleri
Vergi paketinde doktorlar, diş hekimleri, avukatlar gibi serbest meslek sahipleriyle kafe, lokanta gibi bazı işletme sahiplerini etkileyecek düzenlemelere gidiliyor. Teklifte, serbest meslek kazancı ve ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükelleflerinin yılın belirli zamanlarında hasılatları tespit edilecek, beyanları ile tespit edilen hasılatları (gelirleri) arasında uyumsuzluk olanlar, yüzde 20’den fazla fark olanlar izaha davet edilecek.
Bu kapsamda teklifte, serbest meslek sahiplerine yönelik geliriyle ödediği vergi arasında eğer yüzde 20’den fazla fark olursa zorunlu olarak neden az vergi ödediğine ilişkin açıklama yapılması öngörüldü. Açıklama eğer vergi dairelerince yeterli görülmezse bu serbest meslek sahipleriyle işletme sahiplerinden ilave vergi ödemesi talep edilecek.
Teklife göre; “ödediği vergiyle kazancı arasında yüzde 20’den fazla uyumsuzluk olmaması” şartı aynı zamanda şirketlere de uygulanabilecek. Teklifle, Cumhurbaşkanı’na bu yüzde 20 oranını azaltma veya arttırma yetkisi de veriliyor.
Serbest meslek sahipleriyle ilgili yeni vergi düzenlemesine ilişkin yasa teklifi TBMM’ye sunulmadan önce Türkiye Barolar Birliği (TTB) ile Hazine ve Maliye Bakanlığı arasında görüşme yapıldığı da öğrenildi. Bu noktada doktorlar, diş hekimleri ve avukatlar gibi serbest meslek sahipleriyle ilgili yıl içindeki vergi denetimleri sürecine ilişkin soru işaretleri olduğu vurgulandı.
Ayrıca teklifte, kamuoyunda tartışmaya yol açan Yurtdışı Çıkış Harcı tutarı ise geçmişte öne sürüldüğü gibi 1500 lira değil 500 lira olarak yer aldı. Mevcut harç 150 liraydı. Ancak teklife göre, bu harç tutarında her yıl artış yapılabilecek, dolayısıyla 1 Ocak’ta bu tutar yeniden değişebilecek.
Mükellef olmadan çalışan 30 bin 378 kişi varmış
Örneğin Maliye Bakanlığı yaptığı denetimlerle 2023 yılında vergi mükellefi olmadan çalışan 30 bin 378 işletme tespit etmiş. Teklifte, kayıt dışı işletmelerin tespiti ve kesilecek cezalara ilişkin bir madde var. Bu maddenin etki analizinde, “Kesilecek cezanın artırılmasının vergi uyumunu artırıcı etkisi olacaktır” ifadeleri dikkat çekiyor.
Beklenen gelir
Vergi paketinin etki analizini inceleyen uzmanlar, mevcut haliyle yasallaşması durumunda yıllık beklenen gelir artışının 150,2 milyar lira düzeyinde olacağını hesapladı. En çok gelir ise yurt içi kurumlar vergisinden bekleniyor. Bu kalemden beklenti 70 milyar lira düzeyinde. Küresel Asgari Kurumlar Vergisi uygulamasından beklenti ise yıllık 40 milyar lira. EYT’li çalıştıran işverene sağlanan prim desteğinin kaldırılmasından 13,7 milyar lira, kısa vadeli sigorta primlerinin yüzde 2,25’e çıkarılmasından ise yıllık 10,9 milyar lira bekleniyor. Gayrimenkul Yatırım Fonları’nın kazançlarına uygulanan istisnanın daraltılmasından 7,2 milyar lira, deniz taşıtlarına KDV avantajının sınırlandırılmasından 5,4 milyar lira, serbest bölge kazanç istisnasının ihracatla sınırlandırılmasından ise 2,5 milyar lira bekleniyor.
YİD modeliyle yapılan KOİ projelerinden sağlanan kazançların kurumlar vergisi oranının yüzde 30’a çıkarılmasından ise yıllık 500 milyon lira ek gelir öngörülüyor.
Şimşek: Vergilendirilmemiş alan bırakmayacağız
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TBMM Başkanlığı’na sunulan yeni vergi düzenlemelerini içeren kanun teklifiyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Uzun süredir teklif üzerinde ilgili tarafların görüşleri de alınarak çalışma yaptıklarını anlatan Şimşek, vergilendirilmemiş alan bırakmayacaklarını anlattı. Şimşek, “‘Çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alınması’ ilkemiz doğrultusunda dar gelirlilere yük getirmeyecek şekilde hazırlanan yeni vergi taslağımızın bakanlık bünyesindeki çalışmaları tamamlandı. İlk paket, hükümet ve partimizin ilgili organlarında da ele alındı. Artık konu Yüce Meclis’in takdirinde.” dedi.
Mehmet Şimşek, kayıt dışılığı önleyecek, vergide etkinlik, adalet ve verimliliği sağlayacak düzenlemeler yaptıklarını, vergi güvenliğini önceliklendirdiklerini ve istisnaların kaldırılması yönünde adım attıklarını söyledi. Taslağa son şeklini verirken tarafların taleplerine yönelik de düzenlemelere gittiklerini ifade eden Şimşek, “Taslağımız, dar gelirli vatandaşa yönelik hükümler içermemesine karşın bu şekilde itham edildiğimiz yönlere çekildi. Pakette, vergi adaletinin güçlendirilmesi, sermayeye yönelik vergi uygulamaları getirilmesi ve doğrudan vergilerin payının artırılması için düzenleme önerileri bulunuyor. Çalışmalarımızı, Türkiye’de vergilendirilmemiş alan bırakılmaması amacıyla yürütmeye devam edeceğiz. Kayıt dışılıkla kararlı mücadele ve gönüllü uyumu artıracak, bu yolla mali disiplini güçlendirecek adımlar atacağız.” diye konuştu.
**********