Ocak enflasyonu beklentilerin üzerinde TÜFE yıllık %42,12 aylık %5.03 artı. Yıllık bazda düşüşün nedeni baz etkisi. Geçen yılın ocak ayı enflasyonu %6,7’ydi. Yıllık bazda bazı ana kalemlerin artışı çok yüksek oranlara ulaştı. Ocak ayında yönetilen yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ile yeniden değerleme oranları gibi artışların beklenen enflasyona göre çok yüksek olması etkin oldu. Okul öncesi eğitim, ilköğretim ve üniversite eğitim harcamaları, taze sebze, meyve ve konut harcamaları yıllık bazda %60-%100 ‘ler civarında. Yıllık ÜFE %1,3 puan gerilese de (yıllık bazda ÜFE 1,5 yıldır TÜFE’nin altında seyrederek %27,2'ye düştü.) gerçekten dezenflasyon programının uzayacağı endişesi mevcut. Ocak enflasyonunun açıklandığı gün Merkez Bankası zorunlu karşılık oranlarını artırmak durumunda kaldı. Korkarız ki bu yılda Merkez Bankası'ndan yukarı yönlü revizyonlar göreceğiz. Yılın ilk enflasyon raporuyla yılsonu enflasyon tahmini %24 olarak revize edildi. Mart toplantısında faiz indirimi ihtimalinin azaldığı kanısındayız. Bize göre bugünkü koşullarla yıl sonu enflasyonun %25-%30 civarında gerçekleşecek. Nitekim değerleme kuruluşları not arttırımları için enflasyondaki seyri izlediklerini belirtiyorlar. Faiz indirimi alanları bu gidişle daralacak veya ötelenecek. TCMB’nin toplantı sayısını azaltmasının belki de nedenlerinden biri bu olsa gerek. Buna rağmen son 3 ay yıllıklandırılmış medyan enflasyondaki (%29-%31) artışın sınırlı kalması bir derece olumlu gözüküyor. İletişim politikası gittikçe daha çok önem kazanıyor. TÜİK ana harcama gruplarının ağırlıklarını güncelledi. TÜİK’in enflasyon hesaplamasının özellikle bu konuda uzman akademisyenlerce sorgulanması gerekiyor. TÜİK gerekli şeffaflıkta olmayan bir kurum. Hane halkı enflasyon beklentilerindeki katılık biraz da TÜİK’in güveninin bozulmasıyla ilgili. Döviz kuru geçişkenliği hala yüksek. Sıkı para politikasında ve enflasyonun düşüşünde süreklilik söz konusu olursa beklentiler olumlu olarak etkilenecektir. Başa dönme ihtimalimiz bir başka deyişle her an programdan vazgeçileceği endişesi var. Halk hiçbir şeyi unutmuyor. TÜİK hesaplamasının güncellenmesinde gittikçe artan konut harcamalarının ağırlığının 2024 yılında %6,94, 2025 yılında %7.16 olması ne kadar gerçekçi?
Bunca fedakarlıklarla dezenflasyon programı uyguladığımız bu sürede geldiğimiz nokta dünyada en yüksek politika faizinde ikinci, enflasyonda ise en yüksek beşinci ülkesiyiz. Ocak ayındaki bu yükseklik Şubat enflasyonunun da %4'lere yakın geleceğinin habercisi. TCMB Ocak ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu yayınladı. Bu rapordaki değerlendirmelerin kısa bir özeti de şöyle; “Yıllık enflasyon enerjide görece yatay seyretmiş diğer ana gruplarda gerilemiştir. Temel mal enflasyonu ılımlı seyrini korumuştur. Ocak ayındaki asgari ücret, yönetilen yönlendirilen fiyatlar ve maktu vergi düzenlemelerini hizmet fiyatlarının artışında etkili olmuştur. B ve C göstergelerinin mevsim etkilerinden arındırılmış aylık artışları yükselirken aylık artışları gerilemeye devam etmiş, tüm göstergeler değerlendirildiğinde enflasyonun ana eğiliminde ilk çeyreğe özgü geçici bir yükseliş görülmüştür.”
TCMB’nin yıl sonu enflasyon tahmini son revizyonla %24. Mayıs 2024'te %75,5 ile en üst seviyedeydik. Ocak ayında %42,1 ile sekiz ayda 33,4 puan düşüşü büyük oranda baz etkisiyle olsa da olumlu. Mayıs 2023'te enflasyon %39,6 idi. TÜİK’in o dönemdeki (2022-2023) resmi enflasyon hesapları defalarca yazdığımız gibi oldukça tartışmalı. Dolayısıyla program kısıtlı da olsa başarılı ancak yetersiz. Zayıf kana maliye politikası önlemleri, bütçe disiplini zafiyeti, kamunun yönetilen yönlendirilen fiyat artışlarında dezenflasyon politikalarına uyumlu olmayan fiyat artışları ile M3 para arzındaki (yıllık bazda Ocak ayındaki artış%41,5) artışlar, TCMB'ye yüklenilen KKM ödemelerinin “para basma” sonucunu doğuran yüksek bütçe açıklarına paralel, yüksek TCMB zararları programın daha başarılı sonuçlar alınmasını engellemiştir. Bu tür programlarda bütüncüllük, uyumluluk çok önemli. Bu zafiyetler giderilir, her şeye rağmen programda ısrar edilir ve arz yönlü önlemler arttırılırsa daha olumlu yöne evrilmesi mümkün olacaktır.