- “Piyasa katılımcılarının TCMB tahminlerinden sapma oranı sıkı para politikasının uygulanmaya başlandığı 2023 yılı ikinci yarısından itibaren azalmış ve 2024 yılı ikinci yarısından itibaren yatay seyretmiştir.
- Fiyatlama davranışlarının bozulduğu yüksek enflasyon ortamında beklentiler daha sık güncellenmektedir.
- Para politikası duruşunun değiştiği dönemlerde, beklentilerin zaman içerisinde oynaklığı önem kazanıyor. Bu gibi durumlarda çıpalanma açısından oynaklığın düşmesi tek başına yeterli değildir. Beklentilerin katılaştığı dönemlerde de oynaklıkta düşüş olabiliyor. Yakın dönemde oynaklık ölçütünün gerileme eğiliminde olduğu gözlenmektedir.
- Bir diğer çıpalama ölçütü yayılım. Farklı kesim katılımcılarının ne ölçüde birbirlerine yakın tahminlere sahip olduğunu göstermekte. Yayılım azaldıkça farklı beklentiler de birbirlerine yakınlaşıyor.
- Farklı ölçütlerin her birini tek başına yorumlamak yeterli olmuyor. Bunun için araştırmacıların görüşü; resmi tahminlerden sapma, zaman içinde oynaklığa ve katılımcıların beklenti farklılaşmalarına eşit ağırlık vererek “bileşik çıpalama” göstergesi oluşturmak gerekiyor. Bu göstergeye göre 2021 yılı son çeyreğinden itibaren zayıflayan çıpalama sıkı para politikası sürecinde giderek iyileşmektedir.
- Piyasa katılımcılarına nazaran hane halkı ve firmaların enflasyon beklentileri sistematik olarak yukarı yönlü, oynak ve yüksek yayılımlı. Bu kesimlerin de enflasyon beklentileri piyasaya katılımcılarında olduğu gibi 2021 yılı sonundan itibaren bozulurken 2023 yaz döneminden sonra iyileşmeye doğru yönleniyor. Özetle dezenflasyon sürecinde 2023 yılının ikinci yarısından itibaren enflasyon beklentilerinin seviyesi ve dağılımında iyileşmeler görülmektedir. Bu iyileşmeler devam ettiği sürece fiyat istikrarının sağlanması ve sürdürülmesi kolaylaşacaktır.”
Para politikasında beklentilerin çıpalanması
21 Şubat 2025, 00:39
Para politikasında beklentilerin çıpalanması
Paylaş:
TCMB’nin web sayfasındaki “Merkezin Güncesi” bölümünde başlıkta yer alan konuya ilişkin bulgular paylaşıldı. Konunun çok önemli olduğunu zaman zaman yazılarımızda vurguluyoruz. TCMB’de iki başdanışman ve bir araştırmacı tarafından yapılan bizce çok faydalı bu incelemede ülkemizdeki piyasa katılımcıları, firmalar ve hane halkı kesimlerinin enflasyon beklentilerinden yararlanılarak çıpalanmasının sonuçları irdeleniyor. Yazıdaki bulguların kısa bir özeti şöyle; Enflasyon beklentilerinin çıpalanması fiyat istikrarının bir ön koşulu. Amaç; Katılımcıların beklenti tahminleri arasındaki farklılıkları azaltarak tahminlere yakınsamayı sağlamak, bir başka deyişle farklı beklentileri birbirine hedef tahminler doğrultusunda yakınlaştırmak. Bilindiği üzere başlıca anket katılımcıları; piyasa, reel sektör ve hane halkından oluşuyor. Bu kesimlerden piyasa en düşük daha sonra sırasıyla reel sektör, hane halkı olmak üzere en yüksek enflasyon beklentisine sahipler. Söz konusu farklı beklentiler arasında hareketli sapmalar belirlenmekte daha sonra beklentiler arasındaki farklılıklar ölçülmektedir. En önemlisi birbirinden farklı bilgiler sunan bu çıpalama ölçütlerinin bir arada değerlendirilmesi amacıyla “bileşik bir gösterge” türetilmesi. Farklı kesim beklentilerinin bir arada değerlendirilmesini sağlayan bu çalışmanın enflasyon hedeflemesi rejiminin başarısı için çok faydalı olacağını düşünüyoruz. Ancak hane halkı ve reel sektör beklentileri genellikle bizim gibi yüksek enflasyonlu ülkelerde geçmiş enflasyonlara göre oluştuğundan reele yaklaşması açısından farklı oranlarda ağırlık verilmesi daha uygun olurdu. Bu işlemde İktisadi Yönelim Anketi, Tüketici Eğilim Anketi verileri kullanılıyor. Söz konusu sonuçları şöyle özetlemek mümkün;
