Prof. Dr. Muzaffer Demirci yazdı...
Enflasyonu düşürme politikaları ekonomide zorunlu olarak durgunluğa yol açmaktadır. Çünkü politikanın amacı talebi daraltmaktır. Enflasyonu düşürmede sadece talebi düşürerek değil arzın da artırılması amaçlanır. Buna rağmen enflasyon yeterli oranda azalma eğilimi göstermez ise maliyet enflasyon ağırlıklı politikalar öne çıkararak enflasyonu kamçılayan fiyat artışlarına neden olabilmektedir.
Yüksek enflasyon ekonomide durgunluk ve dolayısıyla işsizlikle birlikte yaşandığında daha çok can yakıcı hale gelmektedir.
Ekonomide durgunluk ve enflasyon aynı anda yaşanırsa işsizlik oranı artarken mal ve hizmet fiyatları da hızla artmaya devam etmektedir. Böyle durumlarda stagflasyon gündeme gelmekte ve maliyet enflasyonu stagflasyonun nedeni olabilmektedir. Maliyet enflasyonu üretim maliyetlerinin artmasından ve bu artışa sebep olan hükümetin yanlış ekonomi politikalarından kaynaklanmaktadır.
Şu anda Türkiye’deki durum da budur. Enflasyonla mücadelede ekonomik büyümenin yavaşlama eğilimine gitmesi ve işsizliğin artması stagflasyona giden eğilimi hızlandırmaktadır.
Geleneksel ekonomide büyüme ile birlikte yüksek enflasyon yaşanabilmektedir stagflasyonda ise enflasyon ve durgunluk bir arada seyretmektedir.
Ekonomideki son verilere bakıldığında atıl işsizlik yüzde 29.2’ye yükselirken sanayi üretiminde daralmaktadır.
2024 yılının birinci çeyreğinde sanayi sektörü yüzde 4.9 oranında artarken ikinci çeyrekte bu oran yüzde 3.9’a düşmüş ve kapasite kullanım oranı da yüzde 75.9’a gerilemiştir.
Dolayısıyla;
- Üretim maliyetlerindeki yüksek artışlar yani arz şokları durumunda
- Dış şoklarda, hele Türkiye gibi ekonomik yapı dışa bağımlı ise,
- Enflasyon beklentileri yüksekse,
- Uygulanan ekonomi politikaları yanlışsa ortam stagflasyonun temel nedeni olabilir.
Stagflasyon hem üretici ve hem de tüketici açısından zorlu bir ekonomik ortam yaratmaktadır. Üreticiler maliyet baskısı altında mücadele ederken tüketiciler de artan yaşam maliyetleri ile mücadele ederler. Sonuç ekonomik aktivite zayıflar ve toparlanması zor bir süreç içine girer.
Çözüm ise enflasyon, ekonomik büyüme ve işsizlik arasında topluma daha az zarar verecek dengeli bir bıçak sırtı politikalarını uygulamaktır.
Not: Skimpflasyon; ürün kalitesini değiştirme
Shrinkflasyon; ürünün gramajını değiştirme
Slumpflasyon; enflasyon içinde küçülme harcamaları azaltma
